هرچند بارندگی‌های اخیر ما را را به احیای موقت تالاب‌ها امیدوار کرده است، ولی این موضوع موقتی است و در صورت نبود سازوکار مشخص تالاب‌ها همچنان در معرض تعرض و خشکسالی قرار خواهند داشت. یکی از مهم‌ترین تالاب‌های استان قزوین تالاب الله‌آباد آبیک است که در سال گذشته در معرض خشک شدن قرار داشت، اما با بارندگی‌های اخیر جان تازه‌ای گرفت. بی‌شک برای پایداری این وضعیت باید راهکارهایی دقیق و کارآمد تدوین و مهم‌تر از آن عملی شود.
- برداشت غیرمجاز آب
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان قزوین در مورد وضعیت تالاب الله‌آباد گفت: تالاب‌های طبیعی براساس ضوابط پذیرفته‌شده بین همه ملل جهان از باارزش‌ترین میراث‌های طبیعی کشور محسوب می‌شوند و با توجه به نیازهای روزافزون جوامع انسانی به منابع طبیعی، پیوندهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تنگاتنگی با جوامع پیرامون دارند. تالاب الله‌آباد (یعقوب‌آباد) با وسعت ۵۹ هزار و ۹۵۸ هکتار در غرب استان البرز و شرق استان قزوین و در فاصله حدود ۴۴ کیلومتری از شهر کرج و ۳۲ کیلومتری شهر قزوین واقع شده است. عرصه این منطقه غالبا دشتی است. در بخش‌های شمالی و شمال غربی محدوده‌های تالابی و بخش‌های میانی و جنوبی محدوده شامل اراضی بیابانی است.
حسن پسندیده بیان کرد: برداشت غیرمجاز و بیش از ظرفیت آب‌های زیرزمینی و خشک شدن ۲ سرشاخه مهم آبخوان دشت یعنی ابهررود و خررود و خشکسالی‌های پیاپی سال‌های اخیر به افت شدید سفره‌های آب زیرزمینی در دشت بزرگ قزوین به‌ویژه اراضی ۶۰ هزار هکتاری جنوب آبیک تا بویین‌زهرا منجر شده است. سطح بیابانی تالاب الله‌آباد و اراضی خیس آبدار دشت شوره‌زار که یکی از نمادهای پویایی زیست‌محیطی و تنوع زیستی دشت بزرگ قزوین است بر اثر پدیده یادشده، فعالیت‌های انسان‌ساخت و برداشت غیرمجاز مراتع و منابع آبی افزایش یافته است. وی ادامه داد: مهم‌ترین مشکل تالاب الله‌آباد تامین نشدن نیاز آبی تالاب از سرشاخه‌ها و رودخانه‌های شمالی استان و عدم آورد رودخانه‌های ابهررود و خررود است. چرای بی‌رویه دام‌ها در مراتع به ویژه حضور شتر در منطقه و در نهایت انجام طرح‌های توسعه‌ای از دیگر مشکلات این منطقه به شمار می‌روند.
- تدوین برنامه‌های احیای تالاب
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان قزوین در پاسخ به این سوال که چه اقداماتی از سوی محیط‌زیست برای احیای تالاب الله‌آباد انجام شده است، گفت: اهداف حفاظت و مدیریت تالاب برای حفظ حیات جمعی، بقا و پایداری اکوسیستم‌های طبیعی و تداوم اصولی چرخه زندگی است. در این زمینه برای شناخت نیازمندی‌های احیای تالاب ۲ مطالعه بنیادی تعیین نیاز آبی و تدوین برنامه‌های احیای تالاب در مراحل پایانی است. پسندیده افزود: از اقدامات زیرساختی به عمل آمده در محدوده تالاب، تعیین مرز تالاب با همکاری اداره کل منابع طبیعی استان بوده و همچنین استقرار پایشگاه حفاظتی از دیگر اقدامات انجام‌شده است. بدیهی است نتایج حاصل از انجام مطالعات اشاره شده از جمله اولویت‌های اجرایی اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان خواهد بود.
- نقش انجمن‌های مردم‌نهاد
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان قزوین اظهار کرد: تالاب‌ها از اهمیت زیبایی‌شناسی بالایی برخوردارند و برای اقشار مختلف مردم از جنبه‌های گوناگون ارزشمندند. در برخی از جوامع روابط پیچیده فرهنگی و اجتماعی بین مردم و تالاب‌ها برقرار است بنابراین توجه به نقش مردم در برنامه‌های مدیریتی و بالطبع حفاظتی تالاب‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. در واقع تالاب‌ها مراکز مطمئنی در حفظ جوامع و تنوع زیستی و فرهنگی به شمار می‌روند. در بیشتر مناطق نیز مردم از تالاب‌ها به عنوان مراکز تفریحی استفاده می‌کنند. توجه به نیازها و خواسته‌های مردم در توسعه، حفاظت و برنامه‌ریزی برای تالاب‌ها از ملزومات مشارکت مردم در برنامه‌های مدیریت و حفظ این عرصه‌ها به شمار می‌رود. در این زمینه انجمن‌های حامی حفاظت از محیط‌زیست برای برگزاری جلساتی در زمینه توانمندسازی و آگاه‌سازی جوامع محلی واقع در محدوده تالاب الله‌آباد اقدام کرده‌اند.
- زهکشی نامناسب
هنگامه قزوینی از فعالان محیط‌زیستی گفت: تالاب الله‌آباد قزوین در سال‌های اخیر به دلیل مشکلات خشکسالی و کمبود بارش‌های جوی و همچنین فرسایش خاک و نابودی پوشش گیاهی به یکی از کانون‌های ریزگرد استان قزوین و منطقه تبدیل شده است. علاوه بر آن، این تالاب زیستگاه گونه‌های مختلف جانداران بومی اعم از گیاهی و جانوری بوده که به دلیل خشکی آب این تالاب اکوسیستم این گونه‌ها و در پی آن ادامه حیات آنها را با معضلات عدیده‌ای مواجه شده است. وی با اشاره به این‌که زهکش‌های طبیعی این تالاب به دلیل فرسایش خاک و نبود پوشش گیاهی مناسب در اطرافش تخریب شده است، بیان کرد: زهکشی نامناسب این تالاب روزانه بیش از یک میلیون مترمکعب آب آن را به سمت شوره‌زارهای اطراف هدایت می‌کند که از نگاه زیست‌محیطی اتلاف آب به شمار می‌آید.
این فعال محیط‌زیست افزود: بارندگی‌های اخیر تا حد زیادی موجب احیای این تالاب شده است، اما متاسفانه به دلیل نبود مدیریت مناسب و نداشتن برنامه‌ریزی به‌منظور اصلاح ساختار زهکش‌های آن، همچنان شاهد هدررفت آب شیرین و کم شدن مجدد حجم آب تالاب هستیم. قزوینی ادامه داد: برای برطرف کردن معضلات موجود در تالاب الله‌آباد اقداماتی نظیر تزریق آب به سفره‌های آب زیرزمینی مناطق اطراف تالاب به منظور جلوگیری از کشش آب تالاب به آنها، هدایت آب‌های جاری به درون این تالاب با مدیریت مناسب حوضه‌های آبریز منطقه، اغنای پوشش گیاهی اطراف این تالاب جهت جلوگیری از فرسایش خاک اطراف تالاب و در پی آن جلوگیری از خروج آب تالاب، اصلاح زهکش‌های خروجی تالاب و مواردی از این دست در حل مشکل این تالاب و در پی آن معضلات زیست‌محیطی منطقه بسیار مفید خواهد بود.
نظر شما